توضیحات
وسایل تعیین تطویل و تورق سنگدانه از جمله ابزارهای تخصصی آزمایشگاهی هستند که برای ارزیابی شکل و ابعاد سنگدانه‌ها در پروژه‌های عمرانی و ژئوتکنیک به کار می‌روند. این وسایل به‌طور خاص برای اندازه‌گیری میزان انحراف سنگدانه‌ها از شکل ایده‌آل (کروی یا مکعبی) طراحی شده‌اند و به تعیین درصد سنگدانه‌های طویل و مسطح در نمونه‌های سنگدانه‌ای کمک می‌کنند. شکل سنگدانه‌ها تأثیر مستقیمی بر خواص مکانیکی بتن و آسفالت، از جمله تراکم‌پذیری، مقاومت و دوام، دارد و به همین دلیل، ارزیابی تطویل و تورق در کنترل کیفیت مصالح از اهمیت بالایی برخوردار است. این آزمایش مطابق استانداردهای ملی و بین‌المللی نظیر ASTM D4791 و BS EN 933-3 انجام می‌شود.
اجزای وسایل تعیین تطویل و تورق:
صفحه تطویل (طول‌سنج):
ابزاری با شکاف‌های استاندارد برای اندازه‌گیری میزان تطویل سنگدانه‌ها. هر شکاف متناسب با ابعاد مشخصی از سنگدانه‌ها طراحی شده است تا سنگدانه‌های طویل (نسبت طول به عرض بیش از حد مجاز) شناسایی شوند.
صفحه تورق (ضخامت‌سنج):
صفحه‌ای با شکاف‌های باریک‌تر که برای بررسی سنگدانه‌های تخت یا مسطح به کار می‌رود. این ابزار سنگدانه‌هایی را که نسبت ضخامت به طول آن‌ها کمتر از استاندارد است شناسایی می‌کند.
سنگدانه‌ها و الک‌ها:
مجموعه‌ای از سنگدانه‌های غربال‌شده با الک‌های استاندارد، که برای آزمایش به دسته‌های مشخص براساس اندازه تقسیم می‌شوند.
ترازوی دقیق:
برای وزن‌کشی سنگدانه‌ها در هر مرحله از آزمایش استفاده می‌شود. دقت ترازو نقش کلیدی در نتایج دارد.
کالیبراسیون استاندارد:
ابزارهای جانبی برای بررسی و کالیبراسیون صفحات تطویل و تورق جهت اطمینان از دقت اندازه‌گیری‌ها.
ویژگی‌ها و مزایا:
ارزیابی دقیق شکل سنگدانه‌ها:
وسایل تعیین تطویل و تورق، امکان اندازه‌گیری دقیق میزان انحراف سنگدانه‌ها از شکل ایده‌آل را فراهم می‌کنند که برای طراحی بتن و آسفالت ضروری است.
کاربرد گسترده:
این ابزارها برای سنگدانه‌های مختلف از جمله شن و ماسه طبیعی، سنگ‌های خردشده و مواد بازیافتی قابل استفاده هستند.
ساختار مقاوم و بادوام:
صفحات و اجزای این وسایل از مواد مقاوم مانند استیل ضدزنگ یا آلیاژهای مستحکم ساخته شده‌اند تا در برابر سایش و خوردگی مقاوم باشند.
رعایت استانداردهای بین‌المللی:
طراحی این وسایل مطابق با استانداردهای معتبر، دقت و قابلیت اطمینان نتایج را تضمین می‌کند.
کاربردها:
کنترل کیفیت بتن و آسفالت:
تطویل و تورق سنگدانه‌ها بر تراکم‌پذیری و چسبندگی بتن و آسفالت تأثیرگذار است. این وسایل به تعیین میزان مناسب بودن سنگدانه‌ها برای طرح اختلاط کمک می‌کنند.
پروژه‌های ژئوتکنیک و سازه‌های عمرانی:
در پروژه‌های زیرساختی بزرگ مانند سدسازی، پل‌سازی و راه‌سازی، ارزیابی شکل سنگدانه‌ها برای اطمینان از کیفیت مصالح ضروری است.
تحقیقات آزمایشگاهی:
برای پژوهش‌های علمی و بررسی تأثیر شکل سنگدانه‌ها بر ویژگی‌های مکانیکی مصالح مورد استفاده قرار می‌گیرند.
طراحی مخلوط بتن و آسفالت:
این ابزارها در تعیین سنگدانه‌های مناسب برای مخلوط‌هایی با تراکم و مقاومت بهینه نقش دارند.
روش انجام آزمایش:
سنگدانه‌ها را براساس اندازه با استفاده از مجموعه الک‌های استاندارد دسته‌بندی کنید.
هر دسته سنگدانه را جداگانه وزن کنید و وزن اولیه آن را ثبت کنید.
سنگدانه‌ها را از شکاف‌های صفحه تطویل عبور دهید و سنگدانه‌های طویل را جدا کنید. وزن این بخش را ثبت کنید.
همین فرآیند را برای سنگدانه‌های مسطح با استفاده از صفحه تورق تکرار کنید.
درصد سنگدانه‌های طویل و مسطح را نسبت به وزن کل هر دسته محاسبه کنید.
نتایج را با استانداردهای مرجع مقایسه کنید تا میزان مطابقت سنگدانه‌ها با الزامات طرح اختلاط مشخص شود.
نکات نگهداری:
صفحات تطویل و تورق را پس از هر بار استفاده تمیز کنید تا از دقت اندازه‌گیری اطمینان حاصل شود.
دستگاه‌ها را در محیط خشک و دور از رطوبت و گردوغبار نگهداری کنید.
به‌طور منظم کالیبراسیون ابزارها را بررسی کنید تا از صحت نتایج اطمینان داشته باشید.
از ابزارهای دقیق مانند ترازو به‌درستی و با دقت استفاده کنید.
نتیجه‌گیری:
وسایل تعیین تطویل و تورق سنگدانه ابزاری ضروری برای ارزیابی کیفیت سنگدانه‌ها در پروژه‌های عمرانی و آزمایشگاهی هستند. این وسایل با شناسایی سنگدانه‌های طویل و مسطح، اطلاعات ارزشمندی برای بهینه‌سازی طرح‌های اختلاط بتن و آسفالت و افزایش مقاومت و دوام سازه‌ها ارائه می‌دهند. استفاده از این ابزارها مطابق با استانداردهای بین‌المللی، تضمینی برای دقت و صحت نتایج است و نقشی کلیدی در کنترل کیفیت و بهبود عملکرد مصالح ساختمانی ایفا می‌کند.